حملات و درگیری‌های زمینی
جبهه جنوبی
در پی تصرف مجدد فرمانداری خونین‌شهر در روز گذشته و تسلط کامل نیروهای دشمن بر پل و دستور تخلیه شهر توسط فرمانده عملیات خونین‌شهر، قوای عراقی که شامل حجم وسیعی از نیروهای ویژه و تجهیزات کامل بودند، به تدریج بر نقاط باقی مانده شهر، از جمله مسجد‌جامع و خیابان‌های اطراف آن تسلط یافتند. با نزدیکی دشمن به قلب تپنده‌ی شهر، مسجد جامع، باقیمانده حماسه‌آفرینان خرمشهر، در حالی که خون شهدای خرمشهر و آه و ناله مجروحین بر تمام وجود آنها سنگینی می‌کرد، تصمیم به تخلیه شهر گرفتند.
گزارش اطلاعات سپاه از چگونگی تخلیه شهر حاکی است: «تا ساعت 4 صبح اکثر نیروهای موجود در خرمشهر طبق دستور سرهنگ صمدی، فرمانده عملیات خونین‌شهر، شهر را تخلیه کردند. این نیروها عبارت بودند از 200 نفر تکاور و 450 نفر از کمیته‌های تهران، ولی هنوز در نقاط مختلف شهر مقاومت‌هایی از طرف برادران پاسدار وجود دارد.»
گزارش ساعت 13/45 همین منبع حاکی است: "قسمت‌های زیادی از خونین‌شهر دست عراقی‌هاست. از مسجد جامع تا نزدیک پل در دست نیروهای خودی است. مهمات و مواد مورد نیاز برادران، توسط قایق از این سمت کارون به آن سمت برده می‌شود.»
نیروی دریایی ارتش بعدازظهر اعلام کرد: «200 نفر از پاسداران که در خونین‌شهر در محاصره بودند، با رشادت و از خودگذشتگی تکاوران دریایی نجات داده شدند و به ضلع‌جنوبی کارون انتقال یافتند و سایر نیروها در حال درگیری و نبرد با دشمن هستند.»
نیروی زمینی ارتش در اواخر شب اعلام کرد: "دشمن در جبهه خونین‌شهر تقریباً بر تمام شهر مسلط شده و پل را به کنترل خود درآورده است. نیروی زرهی دشمن در داخل شهر بوده و یک نیروی متحرک قوی، در شمال‌غرب خونین‌شهر مستقر می‌باشند."
خبرگزاری پارس به نقل از یک منبع مطلع در فرمانداری آبادان گزارش داد: «ساعت 4 بامداد روز 59/8/4 سرهنگ صمدی فرمانده تکاوران به رزمندگان خونین‌شهر دستور عقب‌نشینی داد. تعدادی از رزمندگان با دستور عقب‌نشینی مخالفت کرده و در سنگر خود ماندند که از انان اطلاعی در دست نیست. فرمانده تکاوران گفته بود دستور عقب‌نشینی از سوی مقامات بالا صادر شده است و اتاق عملیات آبادان بعداً این موضوع را تکذیب کرد.»
یکی از آخرین برادران رزمنده خرمشهر طی گزارشی به سپاه اهواز، می‌نویسد: «از نیمه شب تعدادی از ما که در خیابان چهل‌متری مستقر بودیم، به علت محاصره آنجا به خیابان‌های اطراف مسجد آمده و به نگهبانی و استراحت پرداختیم. ساعت 3 بعد از نیمه‌شب (بامداد 59/8/4) اطلاع رسید که کلیه نیروها باید به دستور سرهنگ صمدی شهر را تخلیه کنند.
طی مشورتی با برادران، تصمیم اکثریت بر این شد که برویم، چون کلیه نیروها از شهر خارج شده یا به آبادان رفته و یا در سمت دیگر پل مستقر شده بودند. حدود 15 نفر خود را به زیر پل رسانده و از طریق تونل زیر پل به سمت پل حرکت کردیم که بقیه برادران را به رگبار بستند و پل را زیر خمپاره گرفتند. با زحمت زیاد خود را به آن طرف پل رساندیم، بقیه برادران نیز به وسیله یک قایق این طرف پل آمده و به مقابله پرداختیم. دشمن پل را زیر آتش سنگینی از مسلسل و خمپاره گرفت، طوری که تعداد زیادی از برادران شهید و مجروح شدند.»
در محور آبادان فعالیت هواپیماهای دشمن و اجرای انواع آتش روی شهر ادامه دارد. به گزارش سپاه آبادان، «آبادان از طرف ایستگاه 7 و از سمت جزیره مینو زیر آتش شدیدی از خمپاره و توپخانه دشمن قرار دارد.»
اطلاعات سپاه خوزستان به نقل از فرماندار شادگان، اعلام کرد: «در تاریخ 59/8/4 یک گردان از نیروهای خودی از جاده آبادان ـ ماهشهر به دشمن حمله کردند و قصد پیشروی داشتند که به علت ضعف شدید فرماندهی و عدم پشتیبانی به موقع، با کمبود مهمات روبرو شدند و با شلیک شدید دشمن، با دادن تلفات جانی حدود 100 نفر و خسارات مالی و تسلیحاتی از جمله انهدام حدود 15 تانک از 17 تانک، مواجه شدند.»
در محور شمال آبادان، به گزارش ستاد مشترک ارتش: «دشمن در 6 کیلومتری جاده آبادان ـ اهواز مستقر است.»
گزارش سپاه دارخوین حاکی است: «نیروهای خودی در سه قسمت دارخوین، انرژی اتمی و کیلومتر 4 سلمانیه در دو طرف کارون مستقرند و با آتش خمپاره دشمن را می‌کوبند. احتمال عقب‌نشینی با نزدیک شدن دشمن به طرف دارخوین در دو طرف کارون ضعیف شده است.»
طبق اعلام سپاه خوزستان: «در محور جاده دارخوین، دشمن بیشتر توپخانه و پدافند ضدهوایی دارد و نیروی زرهی دشمن در این منطقه زیاد نیست. نیروهای دشمن در منطقه استتار کامل نموده‌اند، ولی نزدیک شدن به آنها امکان‌پذیر است، طوری که برادران بارها توانسته‌اند تا 100 متری آنها تردد کنند. تانک‌های دشمن روزها تا نزدیکی دارخوین و انرژی اتمی پیش می‌آیند، ولی با آتش خمپاره مواجه شده، عقب‌نشینی می‌کنند.»
اهواز امروز از سحر تا شب زیر آتش سنگین دشمن قرار داشت. در جبهه‌های جنوبی اهواز، درگیری‌های پراکنده و اجرای آتش توسط نیروهای خودی و دشمن ادامه دارد.
به گزارش اطلاعات سپاه: "امروز در جبهه فارسیات، برادران سپاه در یک حمله غافلگیر‌کننده موفق شدند 6 نفربر زرهی و یک خودروی حامل سوخت دشمن را منهدم کنند و 30 نفر از مزدوران بعث را به هلاکت برسانند. طی این عملیات دو نفر از برادران شهید شدند.»
گزارش سپاه خوزستان از موقعیت دشمن در جاده بستان ـ سوسنگرد حاکی است که: «نیروهای پیاده دشمن در روستای دهلاویه (12 کیلومتری سوسنگرد) مستقرند و حدود 1500 ـ 1200 نفر از اعضای (گروهک) جبهه التحریر ـ که اکثراً لباس عربی دارند و مسلح به کلاشینکف و آرپی‌جی‌هستند با آنها همکاری می‌کنند.»
گزارش برادران شناسایی سپاه خوزستان حاکی است: «خودروهای عراقی مرتباً به طرف تپه‌های ا...اکبر در تردد هستند و حدود 24 تانک و خودرو در روستای بیت‌ناجی پشت تله‌ای خاکی استتار شده‌اند. صبح امروز وقتی توپخانه خودی به سوی نیروهای دشمن در ا... اکبر آتش گشودند، تغییر موضع دادند.»
طبق اعلام سپاه سوسنگرد: «نیروهای عراقی حدود 30 تانک در سابله مستقر کردهاند که روزها در سابله و شب‌ها به طرف فنیخی عقب‌نشینی می‌کنند. امروز در تپه‌های شنی نزدیک بستان، طی عملیاتی توسط هوانیروز، 4 تانک دشمن منهدم و چند نفر از نیروهایشان کشته و زخمی شدند. امروز در این منطقه، درگیری شدیدی بین توپخانه‌های خودش و دشمن درگرفت.»
به گزارش سپاه خوزستان از محور شوش: «در مورخه 4/8/ 59، برادران پاسدار در یک شبیخون تعداد زیادی از مزدوران عراقی را به هلاکت رساندند. دشمن در چند روز گذشته در این منطقه 4 _ 3کیلومتر عقب‌نشینی کرده است.»
طبق اعلام سپاه دزفول: «در سپیده دم امروز در منطقه دشت‌عباس، در محور جاده عین‌خوش، برادران پاسدار طی عملیاتی علیه نیروهای گشت دشمن 4 نفربر و 2 خودرو را منهدم کردند و 600 نفر از نیروهای دشمن را به هلاکت رساندند. در ساعت 23، نیروهای عراقی که در پناه تانک و نفربر به شناسایی می‌رفتند، به کمین برادران پاسدار افتاده، ضربه سنگینی خوردند.»
مناطق میانی و شمال غرب به گزارش خبرگزاری پارس: «روز گذشته، رزمندگان اسلام طی درگیری با دشمن در منطقه دهلران موفقیت‌هایی کسب کردند. درگیری‌ها ادامه دارد.»
طبق اعلام ستاد مشترک ارتش: «در ساعت 19 مورخه 59/8/4، یک ستون از قوای دشمن به طرف مهران حرکت می‌کردند و توسط دو میگ اسکورت می‌شدند.» در جبهه‌های شمال مهران و اطراف صالح‌آباد طی چند روز اخیر درگیری‌هایی صورت گرفته است.
به گزارش خبرگزاری پارس: «از اوایل بامداد امروز، پاسگاه‌های شورشیرین، ارتفاعات کانی‌سخت و کنجان‌چم به شدت در معرض درگیری بوده است. نیروهای ارتش در گلان (جنوب صالح‌آباد) و سرنی (شمال صالح‌آباد) درگیری شدیدی با دشمن داشته‌اند. در طول امروز برادران هوانیروز 4 توپ، یک موشک‌انداز، 6 دستگاه تانک، یک انبار مهمات و تعدادی از مواضع دشمن را منهدم کردند.»
گزارش بسیج عشایری حاکی است که: «در 24 ساعت گذشته طی نبردهای چریکی در محور گیلان غرب، چند خودروی دشمن منهدم و به نیروهای آنها تلفاتی وارد شد.» از سوی دیگر، سپاه غرب اعلام کرد: «امروز 8 نفر از برادران بسیج عشایری در سرپل‌ذهاب به شهادت رسیدند و 10 نفر مجروح شدند.»
گزارش سپاه غرب حاکی است: «بر اثر حمله برادران پاسدار به عاملین عراقی در منطقه جوانرود، این عوامل به کوه‌ها گریخته‌اند.»
طبق اعلام ستاد مشترک ارتش از پادگان مریوان: «یک ستون زرهی عراق امروز در حوالی ارتفاعات نوسود مستقر شده‌اند.»
همین گزارش حاکی است: «حدود 200 نفر از افراد جلال طالبانی مسلح به سلاح سنگین در اطراف پنجوین مستقر شده، قصد دارند با سربازان عراقی به مریوان حمله کنند.»
حملات هوایی و موشکی
خارک: در ساعت 20 یک میگ عراقی که قصد داشت خارک را بمباران کند، توسط آتشبارهای ضدهوایی سرنگون گردید.
آبادان: ساعت 11 صبح، 2 میگ عراقی به منطقه آبادان نفوذ کردند که توسط آتشبارهای ضدهوایی یکی از آنها سقوط کرد و دیگری مجبور به فرار شد.
ماهشهر: ساعت 15 امروز دو میگ عراقی به حریم فضایی ماهشهر و آبادان تجاور کردند که توسط آتشبارهای ضدهوایی رزمندگان، در 4 کیلومتری ماهشهر سرنگون شدند و خلبانانش به هلاکت رسیدند.
اهواز: بامداد امروز یک میگ عراقی تلاش کرد به مناطق شمالی اهواز حمله کند که به آتش ضدهوایی رزمندگان روبرو شد و فرار کرد.
دزفول: در طول شب گذشته، 5 موشک از سوی دشمن به شهر دزفول پرتاب گردید که در 3 محله مسکونی این شهر خسارات و تلفات زیادی بار آمد. تلفات آن تاکنون 115 شهید و 430 مجروح اعلام شده است.
خلاصه اطلاعیه‌های نظامی ستاد مشترک ارتش
اطلاعیه 231
... با حمله هلیکوپترهای جنگنده هوانیروز به دشمن متجاوز، مزدوران عراق متحمل خسارات و تلفاتی شدند. در منطقه ایلام: انهدام یک سکوی موشک هدایت‌شونده، چهار قبضه توپ صحرایی، 4 تانک و یک کامیون نظامی و همچنین یک انبار مهمات دشمن منفجر گردید. در منطقه دزفول: 28 خودروی سبک و سنگین نیروهای عراقی منهدم شد و حدود 20 تن به هلاکت رسیدند.
اطلاعیه 232
... فعالیت‌های رزمندگان نیروی هوایی ارتش در روز 59/8/4: 1 ـ انهدام سنگرها و یک ساختمان نظامی و دو نفربر زرهی نیروهای عراقی در غرب پیرانشهر 2 ـ انهدام پادگان نظامی عراق در غرب روانرود 3 ـ انهدام قسمتی از پادگان پنجوین 4 ـ انهدام قسمتی از یک تیپ زرهی در نزدیکی پادگان پنجوین 5 ـ بمباران واحدهای توپخانه و تانک دشمن در مناطق مرزی غرب اهواز 6 ـ بمباران یک تیپ گسترش یافته دشمن درمنطقه غرب سوسنگرد 7 ـ انهدام قسمتی از نیروهای زرهی و خودروهای تدارکاتی و سایت سام 6 و توپ‌های زمین به زمین نیروهای مزدور بعث عراق در منطقه شلمچه 8 ـ انهدام قسمتی از نیروهای پراکنده دشمن در جاده فاو ـ بصره 9 ـ انهدام تانک و توپ و خودروهای پیشرو دشمن در شلمچه و خسروآباد. 10 ـ سرنگونی دو فروند هواپیمای دشمن در جبهه غرب و جنوب کشور 11 ـ روز گذشته یک فروند جنگنده‌ی نیروی هوایی ارتش در منطقه جنوب شرقی اهواز هدف موشک‌های ضدهوایی عراق قرار گرفت. از خلبان آن گزارشی در دست نیست.
خلاصه بیانیه‌های نظامی عراق
بیانیه 103
... طی حمله نیروهای ایران به پایگاه عراقی در منطقه شرق کارون، صدها تن از سربازان و پاسداران ایران کشته ده‌ها تن دستگیر شدند و فرمانده آنها کشته و معاون وی دستگیر شد. در این درگیری یک فروند هواپیمای اف ـ 4، 17 تانک، 2 زره‌پوش، 2 توپ موشک‌انداز و چندین وسیله نقلیه ایران منهدم شد. از نیروهای عراق 5 نفر کشته شده‌اند و 3 تانک، 2 زره پوش و یک مسلسل از دست رفته است.
بیانیه 104
... خسارات وارده به دشمن: 21 کشته، انهدام 3 نفربر زرهی، 3 خودرو، مقادیری سوخت و مهمات، به غنیمت گرفتن یک دستگاه تانک چیفتن، چند خودرو و سلاح‌های متوسط، سرنگونی 3هلیکوپتر در منطقه جنوبی میدان نبرد. خسارات ما: 15 کشته، انهدام 3 خودرو و دو قبضه توپ.
اقدامات هوایی: بامداد امروز هواپیماهای دشمن به اهداف غیرنظامی و نظامی زیر حمله کردند: در ساعت 6/55، حمله به پنجوین در استان سلیمانیه. در ساعت 7، حمله به نیروها در منطقه جنوبی میدان نبرد. در ساعت 7/10، حمله به قصبه ماووت در استان سلیمانیه، در ساعت 8/40، حمله به دیانه در استان اربیل. خسارات وارده: یک کشته و یک زخمی غیرنظامی است. دو هواپیمای فانتوم دشمن، یکی در استان سلیمانیه و دیگری در منطقه جنوبی میدان نبرد سرنگون گردید.
بیانیه 105
فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق امروز اعلام کرد که در درگیری‌های بعدازظهر امروز، دو کشتی جنگی (ناوچه) ایرانی در شط‌‌العرب غرق و پنج نظامی کشته‌شده‌اند. همچنین در این اعلامیه آمده که تعداد قابل ملاحظه‌ای از تجهیزات نظامی و سلاح‌های سبک توسط ارتش عراق به غنیمت گرفته شده است. در این درگیری‌ها دو خودروی نظامی عراقی منهدم و دو عراقی نیز کشته شده‌اند.
ستاد عملیات ارتش عراق ستاد عملیات ارتش عراق مدعی است که ارتش ایران در تاریخ 59/8/4، از بمب‌های شیمیایی علیه واحدهای نیروی مخصوص ارتش عراق، مستقر در خرمشهر استفاده کرده که در نتیجه 14 نفر از نیروهایش دچار خفقان و تشنج گردیدند.
بازتاب حملات و درگیری‌ها
خبرگزاری رویتر: عراق اعلام کرد تلاش ایرانی‌ها را برای به دست گرفتن دوباره خرمشهر شکست داده است.
رادیو لندن بخش عربی: ایرانی‌ها اعلام کردند که بعضی از اراضی خود را در خرمشهر بازپس گرفته‌اند، و این پیروزی پس از حمله‌ای به دست آمده که در شمال آبادان صورت گرفته است. عراقی‌ها می‌گویند این حمله با شکست مواجه شده است.
رادیو آمریکا: هفته گذشته زد و خوردهای نیروهای ایران و عراق به اوج خود رسید. عراق مدعی است کنترل اغلب نقاط حساس خوزستان را در اختیار دارد و نیروهای عراقی تقریباً شهر اهواز را اشغال کردهاند و در بندر خرمشهر و آبادان همچنان در حال پیشروی هستند. همچنین شاه لوله نفتی که سوخت داخلی ایران را تامین می‌کند، منفجر ساخته‌اند و در نتیجه جیره‌بندی نفت که چندی است در ایران اجرا می‌شود، شدیدتر شده است.
رادیو امان (اردن):... تحولات اخیر در جبهه نبرد تا حد زیادی میزان پیشرفت و پیروزی‌های نیروهای عراقی را نشان می‌دهد... موقعیتی که عراق در نبرد المحمره به دست آورده، قدرت رزمندگی و موقعیت نظامی ارتش عراق را در میدان نبرد تقویت بخشیده، زیرا سقوط المحمره راه را به سوی آبادان گشوده است.
جمهوری‌اسلامی ایران
رئیس جمهور:... مردم باید خونسرد باشند و شتاب کنند و بگذارند ما از روی آمادگی کامل، نیروهای دشمن را در داخل خاک خودمان مضمحل کنیم و بعد به داخل خاک دشمن برویم.
رئیس مجلس شورای اسلامی:... اگر امریکا حقوق حقه ما را رعایت کند و به خواسته‌های قانونی ما احترام بگذارد، ممکن است گروگانها آزاد شوند، در غیر این صورت گروگانها به همین صورت خواهند ماند.
عراق وزیر خارجه عراق: امریکا بی‌طرفی را در جنگ خلیج کنار گذاشته و از ایران حمایت شفاهی و مادی به عمل می‌آورد... کشورهایی که جانب ایران را بگیرند، باید مسئولیت اقدامات خود را به عهده بگیرند. دولت عراق می‌گوید نیروهای رزمی آن کشور تمام مناطق نفتی جنوب ایران را همچنان در اشغال خود خواهد داشت تا دولت ایران تمام شرایط عراق، از جمله حاکمیت عراق را بر شط‌‌العرب بپذیرد.
مواضع و اقدامات کشورها
نماینده امریکا در سازمان‌ملل: این که رهبران ایران خواستار سرنگونی صدام هستند، این اقدام باعث جنگ داخلی در عراق می‌شود و این کار حتی در زمان جنگ غیرقابل قبول است... امریکا سعی می‌کند مانند گذشته بی‌طرف باقی بماند.
معاون رئیس جمهوری امریکا: این جنگ باید محدود باشد... تحویل تجهیزات نظامی از امریکا به ایران دست کم تا آزادی گروگانها امکان ندارد... ما در این مرحله با مسأله قطعات یدکی برخورد نکرده‌ایم... من فکر نمی‌کنم در این مقطع لازم باشد به این مسأله بپردازیم.
برژینسکی: مشاور کارتر: تلاش‌های دولت ما برای ایجاد ثبات و امنیت در منطقه خلیج‌فارس مسأله‌ای زودگذر نبوده، بلکه در دراز مدت عملی خواهد شد... ما نمی‌توانیم ناتوی دیگری در منطقه خلیج‌فارس ایجاد کنیم، زیرا شرایط سیاسی و اقتصادی منطقه این اجازه را نمی‌دهد.
منابع نظامی ناتو گفتند: هواپیماهای شناسایی روسیه با پرواز در ارتفاعات بسیار زیاد بر فراز مناطق ترکیه، تحولات جنگ عراق با ایران را پی‌گیری می‌کنند. هواپیماهای شناسایی روسیه در طول مرزهای ایران و ترکیه پرواز می‌کنند و به دنبال ارسال چهار فروند هواپیمای آواکس به عربستان، پرواز شناسایی روسیه برای گردآوری اطلاعات مربوط به جنگ و نقل و انتقالات ناوگان کشورهای عربی در خلیج‌فارس افزایش یافته است.
ملک حسین: شوروی از من خواسته که راه زمینی بندر عقبه را در اختیار عراق بگذارم.
شاه اردن: در این جنگ ما با عراق هستیم، زیرا از قومیت عرب نمی‌توانیم چشم‌پوشی کنیم. شریف حسین با ترک‌ها جنگید، هر چند انها برادران دینی ما بودند. حالا ما آماده‌ایم با فارس‌ها بجنگیم، هر چند آنها هم برادران دینی ما هستند، ولی با این وجود من شب‌ها اغلب نمی‌توانم بخوابم، زیرا این فکر مرا آزار می‌دهد که اگر ارتش عراق شکست بخورد، کار ما نیز در اینجا ساخته است.
قذافی: باید قدم‌های مثبت و سریعی برای برقراری آتش‌بس، در جنگی که فقط به نفع آمریکا و صهیونیسم است، برداشته شد. چین بار دیگر به شوروی هشدار داد تا از جنگ شوم عراق و ایران به نفع خود بهره نبرد.
تحلیل‌ها و تفسیرها
رادیو امریکا به نقل از نیوزویک: نبرد ایران و عراق و بحران گروگانهای امریکایی چنان به هم آمیخته‌اند که تأثیر مهمی بر نقش سیاسی ـ نظامی امریکا در منطقه خلیج‌فارس خواهد داشت. امریکا زمانی که نخستین گام را در راه منزوی ساختن ایران برداشت، اعلام کرد که به محض آزادی گروگانها تحریم علیه ایران نیز پایان خواهد گرفت، اما اقدام به چنین امری در بحبوحه جنگ به جانبداری امریکا از ایران تعبیر خواهد شد. با این وصف، در صورت آزادی گروگانها، امریکا به سرعت در جهت از میان برداشتن تحریم‌های سیاسی ـ اقتصادی علیه ایران اقدام خواهد کرد. این امر به ایران اجازه خواهد داد تا مبادلات بازرگانی عظیم و حجیم خود را با اروپای‌غربی و ژاپن از سرگیرد و چهار‌صد میلیون دلار قطعات یدکی را که قبلاً از امریکا خریداری کرده، دریافت دارد.... مقامات امریکا به طور روزافزونی نگران سرنوشت ایران و اثرات این جنگ در ثبات منطقه هستند.
دستیابی عراق به خوزستان می‌تواند به ناآرامی‌های سیاسی در بخش‌های دیگر ایران دامن زند و موجب بهره‌برداری روسیه شوروی قرار گیرد. اگر دولت امریکا بتواند پیوند خود را با ایران از سر گیرد و روابط عادی به این کشور برقرار کند، عراق بیش از پیش به جستجوی راه‌حلی برای پایان دادن جنگ از طریق مذاکره برخواهد آمد، زیرا یکی از عوامل مهم تصمیم عراق برای آغاز جنگ با ایران، انزوای سیاسی ایران و عدم توانایی این کشور در به دست آوردن قطعات یدکی نظامی بوده است.
گزارش برژینسکی به کمیسیون روابط خارجی سنای امریکا: کشورهای خلیج‌فارس در خطر روزافزونی به سر می‌برند که در نتیجه برخورد رنسانس اسلامی و تجدد گرایی به وجود آمده است، و تلاش دولت امریکا برای ایجاد ثبات در منطقه خلیج‌فارس، درازمدت خواهد بود... ملل خلیج‌فارس از درون تهدید می‌شوند و امکان شکستن رژیم‌های محلی به خاطر فشار تجددگرایی و رنسانس اسلامی امکان‌پذیر است. سقوط شاه و جنگ عراق با ایران امکان گسترش این بحران را به دیگر کشورهای منطقه افزایش داده است، و در صورتی که این موضوع واقعیت پیدا کند، یک چهارم تولید نفت جهان متوقف خواهد شد.
خبرگزاری فرانسه:... وجود بولدوزرها، آلات خاک‌برداری و جراثقال‌های ملت‌های مختلف که به صدها می‌رسد و تا خطوط مقدم جبهه، در حول و حوش تانک‌ها به حفر پناهگاه‌ها، ایجاد دیوارها و ساختن راه‌های آسفالته پرداخته‌اند، فکر ماندن ارتش عراق را در محل تداعی می‌کند. این تاکتیک که هر پیشروی در زمین را پشتیبانی و حمایت می‌کند، تنها نتیجه تاکتیک شوروی‌ها دایر بر جا‌به جایی توپخانه مهندسی در پشت نیروهای زرهی نیست و بی‌تردید برای کاهش عدم کفایت پوشش هوایی عراق و حمایت از تانک‌ها علیه هواپیماهای ایرانی که با غیبت میگ‌ها آزادانه در پروازند، به کار گرفته می‌شود.
روزنامه هندوستان تایمز:... جنگ ایران وعراق به صورت یک جنگ فرسایشی درآمده و چون سازمان بین‌المللی و گروه‌های اسلامی و غیرمتعهد نتوانسته‌اند اقدام موثری بنمایند، جنگ درازا کشیده است. اگر عراقی‌ها تصور می‌کردند خواهند توانست امام‌خمینی را از صحنه‌ی رهبری دور سازند یا لااقل در این اغتشاش آن را باعث شوند، محاسبه غلط و تاسف‌باری کردهاند. ملت ایران متحداً در کنار رهبران خود ایستاده‌اند و خوب جنگیده‌اند. لیکن ایران نمی‌تواند از طریق جنگ، عراق را ساکت نماید... سرنگونی صدام در نتیجه شکست در جنگ، بعید به نظر می‌رسد.